«Цэ» – деген сөз дунган тилинде негизинен «каалагандай даярдалган жашылча» дегенди билдирет. Башкача айтканда, куурулган, бышырылган, туздалган, ачытылган же кургатылган жашылчалардын түрлөрү. Ошол жашылчанын аталышы «цэ» деген сөздүн алдында айтылат. Мисалы:
- «лобу цэ» – куурулган түрп
- «быйцэ цэ» – куурулган пекин капустасы (дунган капустасы)
- «чезы цэ» – куурулган баклажан
- «җёнду цэ» – куурулган буурчак же соянын жаш сабактары
Башкача айтканда, «цэ» деген сөз жашылча атын белгилеп туруп, аны даярдоонун түрүн (көбүнчө кууруу) билдирет.
Ал эми «сынцэ» – бул жашылчадан жасалган салат, бирок бышырылбай, куурулбай даярдалат. Башкача айтканда, чийки түрүндө туздалып, аралаштырылып жасалган даамдар.
Аймак
Чүй облусунун Искра, Кеңбулун, Хун Чи, Дмитриевка айылдары, Токмок шаары, ошондой эле Александровка жана Милянфан айылдарында; Ысык-Көл облусунун Ырдык айылында; Каракол жана Бишкек шаарында жашаган дунгандарда кездешет.
Абалы
Жандуу, кеңири кездешет
Коомдоштук
- Чүй жана Ысык-Көл аймактарында жашаган дунган коомдоштуктары
- Салттуу билим ээлери
- Кесипкөй ашпозчулар жана салттуу даам сүйүүчүлөрү
Коргоо иштери
- Маданий мурас катары изилдөө, сактоо жана өнүктүрүү боюнча атайын демилгелер жана иш-чаралар чанда аткарылганы менен салттуу дунган ашканасы боюнчадаам-тамактарды даярдоо китептери чыккан.
- Күнүмдүк турмушта улуу муундан жаш муунга тарбия берүү ирээтинде жана тажрыйба бөлүшүү жолу менен сакталып келет.
Адабият/Шилтеме
- Юсурова З. Г. Дунгандардын тамак-ашынын рецепттери. – Бишкек, 2016.
- Юсуров Х. Ю., Юсурова З. Г. Дунгандардын ашканасы. – Фрунзе: Кыргызстан, 1988.