«Лёнмян» – бул жоон чоюлган кесме, эл ичинде «лагман» деген аталышта кеңири белгилүү. «Лёнмян» – «муздак кесме» дегенди билдирет, «ламян» – «чоюлган кесме», «лүмян» – «чоюлган кесме», «бянмян» – «жалпак чоюлган кесме» деген аталыштар менен да колдонулат.
Адатта, ар кандай мезгилге жараша эт кошулган же этсиз куурулган жашылчалардын чыгы менен берилет. Эгерде кесме ачуу эттүү чык менен даярдалып, ага уксус жана жашылчалар (көбүнчө түрп) кошулса, анда «тон лүмян» деп аталат – «чыкта чоюлган кесме» деген мааниде.
Бышырылбай калган кесме кийинкиде майга куурулуп, үстүнө ар кандай жашылча кошулган чыктар («цэ») менен берилет. Бул кошумчалар жыл мезгилине жараша өзгөрүп турат: «лазы цэ» – куурулган калемпир, «чезы цэ» – куурулган баклажан, «дуязы цэ» – куурулган буурчак, «лобу цэ» – түрптөн жасалган чык. Бул жашылчалар өз-өзүнчө да, аралашып да даярдалып берилет.
Аймак
Чүй облусунун Искра, Кеңбулун, Хун Чи, Дмитриевка айылдары, Токмок шаары, ошондой эле Александровка жана Милянфан айылдарында; Ысык-Көл облусунун Ырдык айылында; Каракол жана Бишкек шаарында жашаган дунгандарда кездешет.
Абалы
Жандуу, кеңири кездешет
Коомдоштук
- Чүй жана Ысык-Көл аймактарында жашаган дунган коомдоштуктары
- Салттуу билим ээлери
- Кесипкөй ашпозчулар жана салттуу даам сүйүүчүлөрү
Коргоо иштери
- Маданий мурас катары изилдөө, сактоо жана өнүктүрүү боюнча атайын демилгелер жана иш-чаралар чанда аткарылганы менен салттуу дунган ашканасы боюнчадаам-тамактарды даярдоо китептери чыккан.
- Күнүмдүк турмушта улуу муундан жаш муунга тарбия берүү ирээтинде жана тажрыйба бөлүшүү жолу менен сакталып келет.
Адабият/Шилтеме
- Юсурова З. Г. Дунгандардын тамак-ашынын рецепттери. – Бишкек, 2016.
- Юсуров Х. Ю., Юсурова З. Г. Дунгандардын ашканасы. – Фрунзе: Кыргызстан, 1988.